Харах баайыыта

«Держи свои мысли при себе,

свое золото – на теле и никому не

говори, куда идешь»

Күн тура-тура ардах да ардах. Халлаан хаһаарымабыт соруйан гынар дуу, хайдах дуу? Бу саарбах барыны-барытын атахтаата. Били былыр өктөөпкө хайаан өрөбөлүүссүйэлээбиттэрэ буолла? Манныкка сууланан баран сытыахха эрэ сөп.

– Нуу-наа! Мачааккаран туһа суох, – киһибит баарын биллэрэн бааҕыныыр.

Окураат балаҕан ыйын маҥнайгы күнүттэн үөрэнэҕит диэбиттэрин иһин дойдутугар бара да сорумматаҕа. Оттон быраактыкаттан харчы төлөөн быыһаммыта. Билигин ити таах сытар. Улаханы устудьуон буолбут уолларыгар дьоно чымадаан көмпүүтэр ылан биэрбиттэрэ. Эчикийэ эчэйиэ диэн матассыыкыл да, саа да биэрбэтэх бэйэлэрэ, өйүнэн аһаатын диэн өйдөөх тэрили аллааҕымсыйан атыыластахтара. Киһилэрэ хата чымадаанынаан хаартылаан имитэр. Ардахтаан дьиэҕэ хаайтарда ини. Кини обургу онно-манна тиксибитэ эрэ баар буолуо этэ. Дьоно байымсыйан куорат киинигэр аҕай дьиэ уларсан биэрбиттэрэ. Урууларын кытта кыттыһан олоруохтаах. Халдьаайылары кытары… Билиҥҥитэ кини соҕотох. Дьукаахтара сарсын-өйүүн кэлэллэрэ буолуо. Олорбуппут сыччах дии охсуҥ. Хайдахтаах да харабыл, илэ мэнээк милииссийэ, хас хардыыгын ааҕа маныыр, уоран устар кистэлэҥ тэриллэр да буолуохтаахтан быыһыыллара саарбах. Буолуон сөптөөх диэххэ баара да, халдьаайылары билэрим оҕото сыттаҕа.

Таһырдьа тардар да тардар. Хаампатах да ыраатта. Куоста уол кууркаланан-буоталанан таска дьэ таҕыста. Быраспыак быыла хаптайан тупсубут да, күнэ суохха эҥин өҥө өлбөөдүйбүккэ дылы. Уолбут кэтэнэр-мананар, букатын сэрэх иһэр. Күнүстэри ким күүһүмсүйүө диэтэҕэй. Быһа хаптаҥнаан мэктиэтигэр кыччаабыкка дылы. Ок-каа! Киһибит орто тарбаҕа уһулу ойон таҕыста. Кими сэнээн кэбилэннэҕэй? Сити эмиэ. Кыра да кэмҥэ сүгүн сылдьыбат оҕо дии, дьэ. Эркини элэктиир киэбэ дуу? Эркиммитин сэмээр үөрэтэбит. Бай, онтубут хамныыр харахтаах эбит дии! Иккис дьиэ эмиэ оннуктаах. Уоран устар сэптэрин хараҕа ааһан иһээччилэри «сэкии» гынан эрдэҕэ. Кэтээн да диэн… Тирээн да турдахтарына тугу эрэ гыммыппыт баар буолуо. Милииссийэ үөһэ милииссийэ, итиннэ-манна тоһуур үөһэ тоһуур. УР урут түспэтэҕинэ ППС быардыа. Ол үрдүнэн буруйу оҥоруу түөрт уон бырыһыанынан үрдээбит дэһэллэр. Эрэйэ суох, биирдии бэйэбитигэр биирдии милииссийэни түҥэттиннэр ээ. Онтон да мүччү көтөр инибит. Куоста эҥин курдуктар куота көтө сылдьыахтара, эдэрдэринэн эркиннэнэн элбэҕи оҥоруохтара.

Киһибит бакаа милииссийэттэн куттаммат. Киниттэн ылаллара суох – Куоста куоракка саҥа сүрэхтэнэн эрэр. Устудьуон да буола илик. Иннэ-кэннэ биллибэт кэмнэргэ иһийэн баран ити сылдьар. Иҥэ-бата сатаан кинигэ аахтаҕа буолар. Кинигэбит да баар – өрөбөлүүссүйэ туһунан. Үөмэн кэлбит саҥа үйэбит улам оруолугар киирэн уруккуну үтэйэн, үтүөтүн үргүтэн букатын кэлбиттии буулаата. Харчынан хамныыр сайдыы саарыстыбатыгар туох өрөбөлүүссүйэтэ өтөн киириэй. Ити тыл кылаассыка кыладабыайыгар ууруллубута ыраатта. Куостабыт сылдьан эрэ Кубанан иирдэ, улуу Че мэтириэтин ханна эрэ куоппуйалатан ылан оронун үрдүгэр ыйаата. Оҕобут Эмиэрикэнэн ыалдьар бэйэтэ тоҕо эмискэ хомуньууһумсуйан турдаҕай? Кондолиза Райс түүлүгэр кытта киирэрэ. Онто акыйаан нөҥүө баарын ырааҕыргатара. Оттон Че Гевара букатын да ыраах буоллаҕа. Былыр үйэҕэ өлбүт дьоруойу баран… Эҥин араас кинигэ үөдүйэн дьон өйүн ытыйан да эрэллэр. Ити кэриэтин кэм хонтуруолланар тэлэбииһэринэн эрэ саатаабыта буоллар. Онто манна күннэри-түүннэри тигинэччи үлэлиир.