Начни говорить красиво на казахском

© Зайнұр Рахмет, 2025

ISBN 978-5-0067-1453-3

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

фразеологизмы и устойчивые выражения

(пособие для продолжающих)

Астана, 2025

Алғы сөз

Қазақ тілі – терең мағыналы, көркем де бейнелі тіл. Ол – жай ғана қарым-қатынас құралы емес, ұлттың жаны мен дүниетанымының көрінісі. Тілді шын меңгеру – оның ішкі рухын, бейнелі ойлау жүйесін, астарлы мағыналарын ұғыну. Қазақ тілінің осындай бай қабаттары, әсіресе, фразеологизмдер мен тұрақты тіркестер арқылы жарқын көрініс табады.

Бұл оқу құралы – қазақша сөйлей алатын, бірақ өз ойын көркем әрі әсерлі жеткізуді қалайтын оқырманға арналған. Мұнда өмірдің түрлі салаларына қатысты фразеологизмдер мен тұрақты тіркестер тақырыптық негізде топтастырылып, жүйеленген.

Әрбір тіркеске мағыналық, мәдени және образдық талдау жасалады: қолдану аясы, астарлы бейнесі, стилистикалық реңкі мен сөйлеу тіліндегі әсері көрсетіледі. Тіркестер сөйлеу контексіндегі нақты мысалдармен беріліп, олардың табиғи қолданысын сезінуге мүмкіндік жасайды.

Анализ бірізді құрылыммен ұсынылған: мағынасы мен қолдану аясы, мәдени-ассоциативтік бейне, есте сақтауға көмектесетін көркем образ. Осы тәсіл арқылы біз тілдің ішкі қуатын, ұлттық ойлау мен көркемдік сезімді жеткізуге ұмтылдық.

Бұл жинақ – қазақ фразеологиясының шексіз мұхитының бір тамшысы ғана. Дегенмен ол сізге шабыт беріп, тілді жаңа қырынан танып-білуге, бейнелі әрі әсерлі сөйлеуге құлшыныс тудырады деп сенеміз.

Құрметпен,

Зайнұр Рахмет

Филолог,

«Начни говорить красиво на казахском» жобасының авторы

Предисловие

Казахский язык – это не просто средство общения. Это живая ткань культуры, в которой закодированы эмоции, мышление, история и мировоззрение народа. Особенно ярко эта глубина проявляется в фразеологизмах, устойчивых выражениях и метафорах – тех языковых средствах, что делают речь выразительной, насыщенной и по-настоящему живой.

Этот учебник создан для тех, кто уже говорит по-казахски и стремится сделать свою речь более красивой, образной и выразительной. В нем собраны фразеологизмы и устойчивые обороты, сгруппированные по тематическим блокам, отражающим различные стороны жизни, чувств, поведения и человеческих отношений.

Каждое выражение сопровождается детальным разбором: значение, сфера употребления, культурно-ассоциативный контекст, образ для запоминания, стилистические особенности и примеры из живой речи. Такой подход позволяет не только понять выражение, но и почувствовать его эмоциональную окраску и уместность в разных ситуациях.

Анализ выполнен по единой структуре, что делает материал удобным для восприятия и практического применения. Мы стремились показать, как через язык проявляются мышление народа, его эстетика, мораль и образность, как метафора становится частью национального речевого стиля.

Фразеологизмы, представленные в книге, – лишь малая часть богатого наследия казахского языка. Пусть этот учебник вдохновит вас не просто запоминать выражения, а воспринимать язык как живой культурный и эмоциональный мир.

С уважением,

Зайнұр Рахмет

Филолог,

Автор проекта «Начни говорить красиво на казахском»

Глава 1 Черты характера и личные качества

Ақ дегені – алғыс, қара дегені – қарғыс»

Смысловое ядро:

Выражение описывает человека, обладающего абсолютным авторитетом или властью, чьё мнение не подлежит сомнению. Его слова – истина, его приказы – закон. Всё, что он считает хорошим, воспринимается как благо (