Бир кайрыктар

Салкын тоону кыян жууп,

Салт бузулат, сак болгун.

Намыс түгөл, ар түгөл,

Нарк бузулат, сак болгун.

Кара тили калп минип,

Карт бузулат, сак болгун.

Калыс сөзүн айталбай,

Калк бузулат, сак болгун.

Кет Бука улуу ырчы

Аскер башы, улуу акын, комузчу, атактуу төкмө, айтыш өнөрүнүн ээси улуу Кет Букага

Бир айтышың, эки-үч ырың калыптыр,

Тарых байкуш ушунчалык карыптыр.

Ошол үч-төрт жаркын чыгармаң эле

Башка айтканың такыр калбаса деле.

Калса дагы унут болуп калган эле,

Бул көрүнүш өз элиңдин арманы эле.

«Джами-Ат-Табарик» чыгармасына өлбөй сакталып калыптыр.

Чынгыз хандын уулу Жолчу өлгөндө

Ханга катуу кабарды комуз менен ,

Жан дүйнөң арманыңын ыры менен

Каардуу ханга табышмактап угусупсуң

Карачы өлбөс жолун улуулуктун.

Ошол өлбөс-өчпөс ырың менен

Кыргыз элге түбөлүккө улуусуң.

Жаңырыгың бул дүйнөгө жана берет,

Кыргыздар жомок кылып айтып келет .

Жада калса ай-ааламды буй кылган,

Жердин бетине адам канын агызган,

Чынгыздан миң эсе улук кадыр баркың,

Эстеп келет сени унутпай кыргыз калкың.

Элиң барда журтуң менен жашайсың,

Эч убакта унут болуп кала албайсың.

ТОКТОГУЛ МЕНЕН ТОЛУБАЙГА

«Токтогулдай ырчы бол, Толубайдай сынчы бол!»

Баардык эле заманда,

Хандар элди башкарган.

Жаныбек хандын заманында,

Жабыркап эл азаптанган.

Токтогул менен Толубай,

Жактап чыгып журт талабын.

Жаныбек хан каарланып,

Жазасын берген алардын.

Бири болсо сынчы эле,

Бири болсо улуу акын.

Чындыкты ырдап эл жүзүнө,

Чыгааны эле замандын.

Арман тура бул дүйнө,

Атыңар калып, өзүңөр жок.

Дарегиңер билинбей,

Даңкыңар калып, ырыңар жок.

Урмат менен даңкталып,

Улуулук калып, өзүңөр жок.

Даңазаңар калып, бүткүл элге,

Дайныңар эмне такыр жок.

Ырларыңар бар эле,

Анын баары жоголду

Чыгаанысыңар бүт элдин

Чыгармаңар жок болду.

Бетеге кетип, бел калды.

Бектер кетип, эл калды.

Атыңарды такыр өчүрбөй,

Ак калпак кыргыз эл калды.

Албан даңктар айтылып,

Ак баракка жазылды.

Силер өчпөй калгансыңар,

Кыргыздын жазган ырында.

Кыйрына кетеер атыңар,

Кылымды аттап кылымга.

УЛУУ АКЫЛМАН АСАН КАЙГЫГА

Аябай терең ойлонгон,

Ажайып улуу акылман.

Ыр чыгарып терең ойдон,

Желдей учуп сапар улап,

Желмаян минип жер кезген.

Сап-сап кылып ыр түзгөн,

Санат сөз менен термеден.

Жан-жаныбарды жандай сүйүп,

Жандыктарды коргогон,

Жан дүнөсү жаңырып,

Жаратылыштын өзү болгон.

«Сиз бар үчүн биз барбыз,

Даңкыңызды урматтайбыз.

Асан кайгы бабабыз» деп,

Ар дайым айтып келебиз.

Билинбей өтөөр кылымдар,

Биз менен бирге жашай бересиз.

ЖУСУП БАЛАСАГЫНГА

Каарданып даңктанган

Хандардын аты өчкөн.

Бетеге кетип бел калган

Бектер кетип эл калган.

Байлуу өтөктү жердеген

Байлардын аты өчкөн.

Аркырап мезгил өткөндө

Адамдардын аты өчкөн.

Байыркы кылым арасынан

Балбылдап шаң тараган

Өчпөс болуп кайрадан,

Чыгышынан жылдыз жанып

Чыга келди Жусуа Баласагын.

ОКУМУШТУУ, ТАРЫХЧЫ, ГЕОГРАФ,

ЭНЦИКЛОПЕДИСТ, УЛУУ АКЫЛМАН, ОЙЧУЛ

МАХМУД КАШГАРИГЕ

Түмөн жерди кыдырып,

Түздү, тоону сыдырып,

Түрк элдерден сөз жыйган

Чебер баалап эл сөзүн,

Ченемсиз ойчул акылман.

Атасы Хусейин Мухаммед,

Барскан шаарынын беги аталган

Бай жана билимдүү даңк алган.

Баласы чыгып акылман,

Түрк, огуз, чигил, кыргыздарды,

Түрө сапар аралаган.

Эл сөзүн укмуш баалаган,

Үйрөнгүлө деп кабарлаган.

Баардык журтка жарыялаган.

Араб, фарси тилинде эмгек жазган.

Араб тилинде чыгарманы чыгарган.

Ал кездеги бектердин аты өчтү,

Өлбөс байлардын даңкы өттү

Эл башкарган хандын аты калбады,

Эч биринин атак даңкы аталбады.