Все жанры Все авторы
Həyatın mənşəyi - Андрей Тихомиров

Həyatın mənşəyi

Страниц

15

Год

2023

Yaşam, bilindiği gibi, genetik bilginin nükleik asitlerden hücrelere aktarılmasını gerçekleştiren biyolojik hücrelerdeki karmaşık karşılıklı etkileşim ağına dayanır. Bu süreç, tüm hücre organizmaları için evrensel olan, makromoleküllerin biyosentezinin temelini oluşturur. Genetik bilginin aktarımı sırasında DNA ve RNA gibi nükleik asitler, protein sentezi gibi önemli biyokimyasal reaksiyonları gerçekleştirir. Bu süreç hücre bölünmesi, büyüme, gelişme ve adaptasyon gibi birçok hayati fonksiyonun gerçekleşmesinde hayati öneme sahiptir.

Biyojenetik kavramı, genetik bilginin aktarımının temel işleyişini anlamak için kullanılan bir terimdir. Bu kavram, canlılarda kalıtımın nasıl gerçekleştiğini ve organizmanın genetik materyalini nasıl değiştirdiğini açıklar. Hücreler, genetik bilgiyi DNA ve RNA molekülleri aracılığıyla bir hücreden diğerine aktarır. Bu aktarım, nükleotidlerin spesifik sıralamalarına dayanan genetik kodun çözülmesini ve protein sentezinin gerçekleşmesini içerir.

Bu karşılıklı etkileşim ağının önemi, canlıların türlerinin farklılığından da kaynaklanır. Her organizma, kendi genetik koduna sahip olup, bu kodda yer alan genlerin ifade edilmesiyle kendine özgü özelliklerini sergiler. Bu genetik çeşitlilik, doğal seçilimin temel itici gücüdür ve canlıların çevresel koşullara uyum sağlayabilmesini sağlar.

Bu nedenle, biyolojik hücrelerdeki kompleks karşılıklı etkileşim ağı, yaşamın temelini oluşturan bir süreçtir. Bu süreç, canlıların evrimleşmesi, çevreye adaptasyonu ve genetik çeşitliliklerin korunması gibi birçok önemli biyolojik olayı yönlendirir.

Читать бесплатно онлайн Həyatın mənşəyi - Андрей Тихомиров

Alman bioloqları eksperimental olaraq sübut etdilər ki, nəqliyyat RNT molekulları Erkən həyat formalarının təkamülündə əsas element ola bilər. Müəyyən şərtlərdə, genetik məlumatları eksponent olaraq çoxaldan funksional vahidlərə toplana bilirlər.

Genetik məlumatların ötürülməsi ardıcıl olaraq həyata keçirilir: əvvəlcə DNT-dən RNT-yə (bu prosesə transkripsiya deyilir), sonra RNT şablonunda protein sintezi (tərcümə) həyata keçirilir. Replikasiya olaraq bilinən bir əməliyyatda zülallar DNT molekullarında kodlanmış və hüceyrə nüvəsində saxlanılan genetik məlumatları təkrarlayır, bölünmə zamanı iki qız hüceyrəsi arasında bərabər paylayır və proses təkrarlanır.

Molekulyar biologiyanın Mərkəzi dogmasının paradoksu ondan ibarətdir ki, artıq ilk mərhələdə mürəkkəb protein birləşmələri – fermentlər transkripsiya katalizatoru rolunu oynayır: müəyyən bir ərazidə DNT-nin ikiqat sarmal fermentlərin təsiri altında açılır və zəncirlərdən biri sözdə matris və ya xəbərçi RNT (mRNA) qurmaq üçün bir matrisə çevrilir.sonra tərcümədə iştirak edir.

Yəni, molekulyar səviyyədə həyatın mənşəyi ilə bağlı əbədi bir sual yaranır – ilkin nə idi-yumurta və ya toyuq: zülallar genetik məlumatların ötürülməsi üçün lazımdır, lakin onların sintezi transkripsiyadan asılıdır.

Münhen Lüdviq və Maksimilian Universitetinin bioloqları ilk dəfə eksperimental olaraq sübut etdilər ki, nəqliyyat RNT (tRNA) molekullarındakı kiçik dəyişikliklər məlumatları çoxalda bilən funksional vahiddə müstəqil şəkildə toplanmağa imkan verir.

Beləliklə, elm adamlarına görə, mRNA və zülallar arasında vasitəçi rolunu oynayan Nəqliyyat RNT, Erkən həyat formalarının təkamülündə əsas element ola bilər: tRNA molekulları məlumatları eksponent olaraq təkrarlamağa qadir olan bir növ replikasiya modulu yaratmaq üçün öz aralarında avtonom şəkildə qarşılıqlı əlaqə qura bilər.

"Molekulyar replikasiyanın erkən formaları ilə bağlı araşdırmalarımız və replikasiya ilə tərcümə arasındakı əlaqəni kəşf etməyimiz bizi həyatın mənşəyinin yenidən qurulmasına yaxınlaşdırır" deyə universitetin press – relizində tədqiqatın müəlliflərindən biri Dieter Braunun sözləri verilmişdir.

Belə bir sistemin işləməsi üçün müvafiq fiziki və kimyəvi proseslərin başlaması üçün qeyri-tarazlıq mühiti lazımdır. Buna görə də, onların bütün təcrübələri temperatur dalğalanmalarının təkrarlanan ardıcıllığını əhatə edirdi.

Hər bir təcrübə iki növ mərkəzi nukleotid ardıcıllığından ibarət bir şablon – məlumat quruluşu ilə başladı. Tədqiqatçılar, vaxtaşırı dəyişən şərtlər altında şablon ikili quruluşun dəfələrlə kopyalana biləcəyini nümayiş etdirdilər. Belə bir replikasiya mexanizmi erkən yerdəki hidrotermal mikrosistemdə baş verə bilər.

Xüsusilə, müəlliflərə görə, bu cür reaksiya dövrləri üçün əlverişli bir mühit, təbii temperatur dalğalanmalarının konveksiya cərəyanları ilə əlaqəli olduğu dəniz dibindəki məsaməli süxurlarda inkişaf edə bilər.

Paleontoloqlar 890 milyon il yaşı olan qədim qayalarda süngərə bənzər fosillər aşkar ediblər. Nəticələr təsdiqlənərsə, bu, yer üzündə çoxhüceyrəli canlı orqanizmlərin ən qədim tapıntısı olacaqdır.

Heyvanlara inamla aid edilə bilən ilk çoxhüceyrəli orqanizmlərin yer üzündə təxminən 635 milyon il əvvəl, proterozoyun son geoloji dövrü olan ediakariyada meydana gəldiyinə inanılır. Söhbət vendobiontlardan – oturaq və ya oturaq həyat tərzi keçirən sirli radial və ikitərəfli simmetrik orqanizmlərdən gedir.

Вам может понравиться: