Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

Ven’an Tiedoakadeemii

Karjalan Tiedokeskus Kielen,

literatuuran da histourien instituuttu

Dmitrii Požarskoin yliopisto

L. I. Ivanova

Karjalazien mifolougizien kerdomuksien haldiet

Karjalazien mifolougizien kerdomuksien da uskomuksien tutkimus da tekstat

Enzimäine oza

Dmitrii Pozarskoin yliopisto

Moskovu 2012

Подготовлено к печати и издано по решению Ученого совета Университета Дмитрия Пожарского

Научные рецензенты:

д. ф.н. Н. А. Криничная,

к. ф.н. А. С. Степанова,

к. ф.н. О. М. Жаринова

Редактирование текстов:

к. ф.н. А. С. Степанова

© Иванова Л.И., 2012

© Карельский научный центр. Институт языка, литературы и истории, 2012

© Купченко О. М., верстка, 2012

© Русский Фонд Содействия Образованию и Науке, 2012

On valmistettu painettavakse da painettu Dmitrii Pozarskoin

yliopiston Tiedonevvoston piätöksen mugah

Tiedoarvostelijat:

f. t.d. N.A.Krinicnaja,

f. t.k. A. S. Stepanova,

f. t.k. O.M.Zarinova

Tekstoin korjuamine:

f. t.k. A. S. Stepanova

Tämä kirju on karjalazen mifolougien enzimäine tiijolline tutkimus. Mifolougizien tarinoin da uskomuksien, sego luguloin, eeppizien pajoloin, sananpolvien da toizien folklouruzanroin pohjal on ozutettu karjalazien ennevahnaine muailman nägemys. Kirjas on kacottu Kegrin, Synnyn, Vieristän akan da rahvahan argiloih da pyhih liittyjät haldiet, myös luonnon – mecän da vien – izändät da niilöi koskijat tavat. On sellitetty, mibo voimattomuksii rahvahan mie-les on mecän da vien nenä, niilöin roindan vijat ollah hengizes elokses kiini, ristikanzan muailman da toizen muailman tazapainon rikkomizes. Kirjas on kiinnitetty huomivuo myös nämis voimattomuksis ennevahnazih piäständyritualoih. On ezitetty myös toizien kanzoin samanluaduzii mifologeemoi. Enzi kerdua on painettu enämbi nelliäsadua karjalastu kerdo-mustu, net ollah ruokos Karjalan Tiedokeskuksen Kielen, literatuuran da histourien instituu-tan arhiivas, on annettu nämien kerdomuksien ven’akse sana sanah kiännös. Tutkimusruado on kirjutettu folkloristiekan da etnogruafien yhtehizes nägemykses, sit on tuodu myös kie-litiijon da toizien läheizien tiedoaloin tieduo. Kirju on tarkoitettu monien gumanitarizien tiedoloin spetsialistoile da kaikile aihieh kiinnostunnuzile.

© Ivanova L.I., 2012

© Karjalan Tiedokeskus. Kielen, literatuuran da histourien instituuttu, 2012

© Kupeenko O. M., taitto, 2012

© Ven’alaine opastustu da tieduo kannattai fondu, 2012

Ei ole moata haltietointa,

eikä vettä vartietointa.

(Sananlasku)

Нет ни земли без духа-хозяина,

ни воды – без хранителя.

(Пословица)

Мифологические рассказы являются одним из интереснейших фольклорных жанров, дающих наиболее полное представление о мировоззрении народа, о его взглядах на устройство макрокосма (весь окружающий мир, природа) и микрокосма (человек, межличностные отношения, вопросы воспитания). Из бы личек, бывальщин и поверий мы узнаем, во что верили люди, чего боялись и кому поклонялись, с какими существами сталкивались в «чужом», «неосвоенном» пространстве (в лесу и воде) и «своем», «освоенном»[1] (изба, вся усадьба и, шире, деревня) в лиминальные временные отрезки, в праздники и во время болезни, и как с течением времени трансформировались эти взгляды. В мифологических рассказах указываются не только локальные и темпоральные границы, в пределах которых человек находится в безопасности, но регламентируются и вербальные, этические и эстетические, хозяйственные и социальные нормы и правила